در نفی جنسیت‌زدگی و جنسیت‌زدایی؛ موضع مقام معظم رهبری نسبت به مقوله جنسیت چیست؟

رهبر معظم انقلاب اخیراً با جمعی از بانوان کشورمان دیدار داشتند که در آن مواردی درباره این گروه از جامعه مطرح فرمودند اما ایشان درمقوله جنسیت تاکید داشتند که توجه به این نکته از سوی مخاطبان مهم و البته لازم است. - اخبار اجتماعی -

مهدی تکلو، پژوهشگر مطالعات جنسیت و جامعه:

یکی از مفاهیم پرتکرار رهبری در دیدار امسال با بانوان «نفی جنسیت» بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ایشان در مواردی از جمله شأن انسانی، معنویت، تکلیف و مسئولیت‌های اجتماعی و… از «عدم دخالت جنسیت» بحث کردند. اگر به سیاق بیانات رهبری و منظومه‌ی ایشان آشنا نباشیم ممکن است در صورت‌بندی «نفی جنسیت» دچار سوء برداشت شویم.

 از سویی دیگر در همین دیدار اخیر ایشان با بانوان و نه فقط در بیانات پیشین، ایشان در کنار نفی جنسیت از ویژگی‌های جنسیتی صحبت کردند که ساخت روحی، جسمی و عاطفی زن و مرد را متمایز می‌کند. یکی از نمونه‌های آن در همین بیانات اولویت و برخی ترجیح‌ها نسبت به زنان در امور معنوی است. ایشان ذکر نام دو زن را در قرآن به عنوان اسوه برای تمام انسان‌ها از باب تعدیل برتری‌طلبی‌های مردانه تفسیر کردند که این حرکت را در قرآن لزوماً نمی‌توان به اوصاف ذاتی زن به صراحت مرتبط دانست. «این یک نوع ترجیح دادن و رجحان دادن زن است… دلیلش هم به نظر من روشن است؛ چون در جنس مرد، به خاطر شرایط مادّی و جسمانی‌ای که دارد و خصوصیّاتی که وجود دارد، یک حالت برتری‌طلبی‌ای هست».

«جمعیت و زن اجتماعی جدید»‌ـ‌1| تکلو: زن در جهان امروز «غریب» و «بی‌جهان» است/ زن اکسسوری جامعه نیست

اما در جای دیگر از بیان ایشان دلالت کلامی قدری ذات‌انگارانه به نظر می‌رسد که «در سلوک معنوی، در عروج معنوی و الهی، در ارزش‌های واقعی انسانی، جنسیّت هیچ‌گونه نقشی ندارد، مگر یک مواردی ترجیح یکی بر دیگری که این هم ترجیح زن بر مرد است».

این تأکید بر جنسیت یا به تعبیری تأکید بر اختصاصات جنسیتی زنانه زمانی جدی‌تر می‌شود که ایشان در مسئله انتخابات زنان را واجد نقشی مهم در هدایت سیاسی جامعه می‌دانند. «زن‌ها در برخی از مسائلِ شناختِ اشخاص و راهبردها و جریان‌ها، دقیق‌تر و ظریف‌تر از مردها نگاه می‌کنند و نقاطی را پیدا می‌کنند». این اشاره به نوعی ادراک سیاسی زنانه دارد و اگر این تمایز را به نظام عقلانیت نسبت بدهیم باید گفت ایشان علاوه بر اینکه در مسائل معنوی قائل به نوعی ویژگی‌های خاص در زنان هستند، در نظام عقلانیت نیز ویژگی‌های خاصی را به عقل سیاسی زنانه هم منسوب می‌دانند که البته این تأکیدات در بیانات مختلفی از ایشان تکرار شده است.

این تناقض چگونه حل می‌شود؟ چگونه ایشان هم قائل به عدم دخالت جنسیت هستند و هم‌زمان به تفاوت‌های کیفی جنسیت‌بنیاد نیز تکیه می‌کنند؟

این مطلب را باید اولاً در فهم سیاق ادبیات ایشان دنبال کرد و هم باید به‌طور کلی منظومه‌ی فکری ایشان را مبنا قرار داد. مراد از نفی جنسیت در ادبیات ایشان در حقیقت «نفی ترجیح بین زن و مرد بر اساس جنسیت» است. یعنی ایشان با این رویکرد که جنسیت مقوله‌ای برای فهم سلسله‌مراتبی میان مرد و زن واقع شود درحال مخالفت هستند. عمده‌ی نگاه‌های شرقی قائل به نوعی برتری و اصالت ذاتی مردان هستند که مرد انسان معیار و در نتیجه‌ی آن زن به انسانی با کیفیت و درجه‌ی نازل‌تر تلقی می‌شود. نفی دخالت جنسیت به معنای این است که جنسیت فی‌نفسه نباید در امور انسانی و در آنچه که شأن انسان را از جهتی که یک انسان است، نوعی محرومیت برای زن ایجاد کند. تفکیکی که اینجا در ادبیات آیت‌الله خامنه‌ای معنادار است، نفی جنسیت «در اصل» استعدادهای انسانی است و نه در کیفیت تحقق آن. در اصل معنویت و سلوک انسانی و در اصل پذیرفتن مسئولیت‌های سیاسی و تاریخی جنسیت نقش ندارد. نمی‌توان به دلیل جنسیت در این امور زن را از اولویت انداخت. این رویکرد در حقیقت «نفی جنسیت‌زدگی است» که زن را به انسانی درجه دوم و با نقش‌های کلیشه‌شده‌ی حاشیه‌ای معنا می‌کند.

از سوی دیگر اما اعتقاد ایشان به تأثیر جنسیت فراتر از جسم و روان بلکه در ساحت روح انسانی و درنتیجه نظام عقلانیت نشان از رویکرد «جنسیت‌محور» در نگاه ایشان دارد که کیفیت کنش‌های هر جنس و آثار هر یک را متمایز می‌کند. اثر جنسیت در روح و عقل می‌تواند امتیازاتی را در جانب زن و امتیازاتی را در جانب مرد پدید آورد. بنابراین ما نمی‌توانیم برخلاف نهاد خانواده، پیشاپیش عرصه‌های اجتماعی را کلیشه‌وار به کارهای زنانه و کارهای مردانه تقسیم کنیم. چنین نگرشی هم جنسیت را در جای درست به کار نبرده و هم پیش از هرچیزی تکثر میان زنان و تکثر میان مردانه را نادیده گرفته است. اما پس از این که افراد هم از زنان و هم از مردان مسئولیت‌های اجتماعی خویش را پیدا کردند، زنان به نحو طبیعی آن امور را زنانه و مردان نیز به نحو مردانه به فعلیت می‌رسانند و طبعاً هر کدام آثار و بلکه حتی اشکال خاص خود را دارد.

«جمعیت و زن اجتماعی جدید» ـ2| تکلو: فرزندآوری به‌خوبی محقق نمی‌شود مگر از «جهان زنانه» تحلیل شود

نمونه‌ی آشنای این مبنا نهضت مردم پیش از انقلاب است که زنان و مردان هر کدام به کنش‌هایی مبادرت ورزیدند و گاهی این کنش‌ها در ظاهر تفاوت نداشت اما کنش‌های اعتراضی زنان آثار واقعی خاص داشت و توانست افق‌ها و اراده‌های عمومی را تنظیم‌گری کند. «معماری ایران جدید» محصول همین کنش‌های زنانه‌ی زنان است که رهبری آن را در خصوص زنان انقلابی ذکر کردند. از این منظر ایشان با رویکردهایی که استعدادهای تکوینی زن و مرد را نادیده گرفته یا به ساحت جسم و روان تقلیل می‌دهند همراه نیستند. در نگاه ایشان هم برابری در اصل انسانیت و تفاوت در شیوه‌ی بروز استعدادهای انسانی دیده می‌شود. نوعی برابری و هم‌ترازی در عین تفاوت‌های کیفی. این نگاه را در جای دیگر تحت عنوان «رابطه‌ی متعادل میان انسان مؤنث و انسان مذکر» در نظام حرکت تاریخی شرح داده‌ایم.

در مجموع می‌توان رویکرد ایشان را مثل همیشه «جنسیت‌محوری تام» در نفی «جنسیت‌زدگی» و «جنسیت‌زدایی» دانست. جنسیت انسان‌ها را نابرابر نمی‌کند بلکه در زن و مرد استعدادهای برابر و نامتشابه پدید می‌آورد که جنس سلوک و زندگی هر یک را می‌تواند کم‌وبیش متفاوت کند.

انتهای پیام/

 

منبع: تسنیم

کلیدواژه: زن و مرد کنش ها ی زنان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۹۸۴۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برگزاری دومین یادواره شهدای مهرجرد در میبد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، حاج علیرضا درستی از جانبازان شیمیایی دوران هشت سال دفاع مقدس در این مراسم گفت: اگر امروز کلیسا‌های امریکا و اروپا تبدیل به مسجد شده اند به برکت خون فرزندان خانواده‌های شهداست بنابراین شهدا خودتان را نباید کم بشمارید.

این جانباز شیمایی تصریح کرد: اگر می‌بینید این نظام و انقلاب با از همه تلاطم‌ها و هجمه‌های دشمنان عبور می‌کند به برکت دعای خانواده‌های معظم شهداء، نفس زدن‌های جانبازان شیمایی، جانبازان اعصاب و روان است. 

وی گفت: امروز مقام عظمای ولایت حضرت امام خامنه ایی پرچمدار انقلاب است و این نظام را در مقابل همه ابرقدرت‌ها و صهیونیست‌های جنایتکار حفظ کرده است.

میرمحمدی نماینده مردم تفت و میبد درمجلس شورای اسلامی در این مراسم به موفقیت عملیات وعده صادق پرداخت و گفت: درعملیات وعده صادق، موشک‌های سپاه از پنج لایه حفاظتی دشمنان عبور و به صورت نقطه زن به دو پایگاه نظامی اسرائیل اصابت کرد.

میرمحمدی با بیان اینکه جوانان این مرز و بوم با دست خالی معجزه آفریدند تصریح کرد: به فرموده مقام معظم رهبری با همه سختی‌ها و دشواری‌های اقتصادی، به قله نزدیک شدیم.

وی گفت: امروز آثار حرکت مقدس شهداء را در دانشگاه‌های آمریکا، اروپا، استرالیا و سایر دانشگاه‌ها به چشم می‌بیند.

میرمحمدی تصریح کرد: امروز جبهه مقاومت امالقرا شده و به همت جانانه دانشمندان و جوانان، اگر درهمه عرصه‌ها به ویژه عرصه‌های اقتصادی موفق شویم قطع و یقیم به قله‌هایی که مد نظر مقام معظم رهبری است خواهیم رسید.

فرماندار میبد هم گفت: فضیلت زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا کمتر از شهادت نیست و باید فرهنگ شهادت را درجامعه حفظ و راه شهدا را ادامه دهیم.

سجادی پور با اشاره به وصیت نامه‌های شهداء تصریح کرد: ولایت پذیری و حفظ حجاب از وصیت نامه‌های شهداست که باید در جامعه امروزی به آن عمل کنیم.

فرماندار میبد با بیان اینکه باب شهادت باید همچنان درجامعه باز باشد گفت: اگر امروز حرکت‌هایی در دنیا علیه استکبار شکل می‌گیرد به برکت خون شهداء و ایستادگی ملت بزرگ ایران است که در دوران دفاع مقدس با تکیه به مکتب عاشورای اباعبدالله الحسین (ع) حاصل شده است.